Το test pap είναι η πολυτιμότερη, σχετικά πρόσφατη, ιατρική τεχνική πρόληψης που διαμορφώθηκε την δεκαετία του 60. Χάρη σε αυτό εξαφανίστηκε σχεδόν ο καρκίνος του τραχήλου που θέριζε κυριολεκτικά τις μοντέρνες κοινωνίες.
Αποτελεί ένα απαραίτητο εργαλείο στο σύγχρονο γυναικολογικό ιατρείο και ειδικά στην εποχή που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες οι λοιμώξεις από τους ιούς HPV ,οι οποίοι και προκαλούν την αρχόμενη βλάβη που τελικά δημιουργεί τον καρκίνο του τραχήλου, που ανιχνεύει το τεστ Παπανικολάου. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κατανοήσει κανείς το τεράστιο ποσοστό πρωτογενούς λοίμωξης από τους ιούς των κονδυλωμάτων, που πρακτικά στην αναπαραγωγική ηλικία αγγίζουν το 78% των γυναικών, ώστε να συνειδητοποιήσει κανείς το πελώριο δημογραφικό πρόβλημα υγείας που προλαμβάνεται από τη συστηματική εφαρμογή του τεστ παπ.
Το test pap είναι στην ουσία ένα επίχρισμα των κυττάρων του τραχήλου, του τελικού δηλαδή τμήματος της μήτρας που εξέχει στον πυθμένα του κόλπου, ώστε να μπορεί να επιτευχθεί γονιμότητα με την σεξουαλική επαφή. Για την πραγματοποίηση του απαιτείται η χρήση ενός κολποδιαστολέα (speculum ή παπάκι) ώστε να ανοίξει το στόμιο του κόλπου και να γίνει ορατό το πυθμενικό του σημείο, όπου βρίσκεται ο τράχηλος της μήτρας.
Με την έννοια του επιχρίσματος συγκεκριμένα εννοούμε, ότι με τη χρήση μιας ειδικής ξύλινης σπάτουλας διπλής όψεως, τρίβουμε τα τοιχώματα του κόλπου που περιβάλλουν τον τράχηλο της μήτρας, καθώς και τον ίδιο τον τράχηλο σε όλη του την περιφέρεια. Τέλος, λαμβάνεται δείγμα από το εσωτερικό του που λέγεται ενδοτράχηλος και οδηγεί στο εσωτερικό της ή ενδομήτριο. Εδώ να διευκρινίσουμε ότι το τεστ παπ δεν αποτελεί μέθοδο ελέγχου του ενδομητρίου.
Με τον τρόπο αυτό αποπίπτουν κύτταρα από τις επιφάνειες του τραχήλου τα οποίος επαλείφονται στην σπάτουλα και στη συνέχεια μεταφέρονται σε ειδικό ξύλινο τζάμι σε συγκεκριμένη περιοχή ώστε να γνωρίζει ο γιατρός που το εξετάζει σε ποια περιοχή αναφέρεται κάθε γυάλινη επιφάνεια του παπ .
Οφείλουμε να διευκρινίσουμε ότι ο ειδικός γιατρός που εξετάζει την υγεία του τεστ παπ δεν είναι ο γυναικολόγος, που απλά το λαμβάνει στο ιατρείο, αλλά ο κυτταρολόγος ο οποίος και αποτελεί ξεχωριστή ειδικότητα. Ένας κυτταρολόγος έχει τη γνώση να μελετάει στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο τα κύτταρα του τραχήλου και να διαπιστώνει πιθανές βλάβες που προκαλούν οι ιοί η τα βακτήρια σε αυτόν .
Εκτός από το συμβατικό ή κλασικό παπ που περιγράφεται στη βιβλιογραφία ,υπάρχει και το τεστ παπ υγρής φάσης ,στο οποίο με μια ειδική κυκλική βούρτσα λαμβάνονται κύτταρα τραχήλου και κόλπου που εμβυθίζονται σε ειδικό μπουκαλάκι με καλλιεργητικό υγρό ,το οποίο χρησιμοποιεί ο κυτταρολόγος πάλι ,ώστε να βρει φλεγμονές η ανατομικές ανωμαλίες των κυττάρων .
Η ιατρική διαπίστωση ότι ο καρκίνος τραχήλου της μήτρας ,που ήταν ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος παγκόσμια μέχρι την καθιέρωση του τεστ παπ ,αποτελεί ουσιαστικά την επιπλοκή μιας ιογενούς λοίμωξης από την κατηγορία των ιών των κονδυλωμάτων ή ιό HPV (Human Papillomavirus).
Στις μέρες μας χαρακτηριστικά υπάρχουν πάνω από 50 -100 τυποποιημένες μεταλλάξεις του HPV, ο οποίος μάλιστα ανήκει στους RNA ιούς, όπως ο τόσο γνωστός μας κορονοιός .
Το χαρακτηριστικό της ομάδας αυτής των ιών είναι ότι δεν μπορούν να επιβιώσουν εκτός των κυττάρων του ξενιστή, συνεπώς ενσωματώνονται στο γεννητικό υλικό των κυττάρων του οργανισμού που προσβάλλουν και βλάπτουν τα κύτταρα του, οδηγώντας σε ορισμένες περιπτώσεις σε καρκινικές αλλοιώσεις.
Ο μοναδικός τρόπος να παρακολουθήσει και να ανιχνεύσει ο κλινικός γιατρός τις καρκινικές η φλεγμονώδεις αλλοιώσεις των τραχηλικών κυττάρων είναι το επίχρισμα Παπανικολάου ή smear test που θα έπρεπε να λέγεται διεθνώς Pap test .
Η συχνότητα του τεστ παπ άπτεται της ηλικίας των ασθενών και των πιθανών βλαβών στις οποίες γίνεται παρακολούθηση. Σε γενικές γραμμές, ο ετήσιος έλεγχος είναι ο πιο συνηθισμένος και αρμόζει κλινικά στα περισσότερα περιστατικά.
Δεν αφορά σαφώς μικρά κορίτσια χωρίς σεξουαλικές επαφές. Παράλληλα, σε γυναίκες άνω των 65 ετών οι οποίες έχουν περάσει από την εμμηνόπαυση και δεν έχουν βλάβες, μπορεί να σταματήσει να εφαρμόζεται .
Σε νέες γυναίκες δε εφαρμόζεται αφού έχουν συμπληρώσει ένα έτος σεξουαλικών επαφών .
Τέλος σε ειδικές περιπτώσεις, σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που έχουν σοβαρότερες βλάβες HPV, όπως CIN 2-3 απαιτείται συχνότερη παρακολούθηση ανά 3 μήνες με τεστ παπ και ανά 6 μήνες κολποσκόπηση και βιοψία.
Πρακτικά η λήψη επιχρίσματος δεν απαιτεί καμία προετοιμασία.
Απλά συμβουλεύουμε τις γυναίκες να απέχουν από σεξουαλική επαφή την προηγούμενη και φυσικά την ίδια μέρα και να μην πραγματοποιήσουν κολπικές πλύσεις ή άλλες θεραπείες με εσωτερικά υπόθετα ή κολπικές αγωγές πριν από τη λήψη του τεστ. Σε περίπτωση βέβαια που υπάρχει μια ενεργή κολπική λοίμωξη με υγρά ,κάψιμο και πόνο να λαμβάνουν πρώτα την απαιτούμενη αγωγή και να εκτελείται το τεστ αφού έχει επιτευχθεί η φυσιολογική υγεία του κολπικού ιστού.
Η απάντηση του test pap γίνεται από τους ειδικούς και εκπαιδευμένους ιατρούς και κυτταρολόγους. Το τεστ παπ μπορεί να μας δείξει:
α) ανατομία κυττάρων κόλπου, τραχήλου και ενδοτραχήλου
β) κυτταρικές φλεγμονές και παρουσία φλεγμονωδών παραγόντων
γ) χλωρίδα κόλπου και παρουσία μικροβίων στο άμεσο επίχρισμα
Όλα αυτά γίνονται με την μελέτη των κυττάρων στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο.
Το πρόβλημα που γεννάται όμως είναι ότι στην πληθώρα των περιπτώσεων, ο κλινικός γυναικολόγος είναι αυτός που αφενός κάνει τη λήψη των κυττάρων από το σωστό ή λάθος σημείο και εκείνος επίσης ερμηνεύει το αποτέλεσμα του, αποτελεί δηλαδή τον μεσάζοντα στη λήψη αποφάσεων για το συμφέρον της ασθενούς.
Συχνά πολλές ασθενείς, στα πλαίσιο του προληπτικού ετήσιου ελέγχου, ιδιαίτερα όταν διαθέτουν ασφάλειες ιδιωτικές ή από τις εργασίες τους , βρίσκουν πιο εύκολο και οικονομικό να κάνουν το τεστ παπ σε συμβεβλημένα διαγνωστικά κέντρα. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι αντί για ειδικό γυναικολόγο θα πραγματοποιήσει τη λήψη μια νοσοκόμα ή παρασκευάστρια, με αποτέλεσμα να διακυβεύεται η ποιότητα του αποτελέσματος η οποία επαφίεται στη θέση λήψης κυττάρων από τον κόλπο και τον τράχηλο.
Αν το τεστ είναι σωστό και ακριβές, οφείλει να υποδεικνύει τις βλάβες του έσω γεννητικού συστήματος, τόσο μικροβιακές όσο και ιογενείς (HPV).
Το τεστ παπ αποτελεί το κατεξοχήν εργαλείο πρόληψης από τον καρκίνο του τραχήλου, ο οποίος σύμφωνα με εργαστηριακές μελέτες είναι αποκλειστικά και μόνο ιογενής καρκίνος. Συνεπώς, η διαταραχή των κυττάρων που τελικά προκαλεί τον ανώμαλο και έκρυθμο πολλαπλασιασμό τους, οφείλεται σε μια αρχική μόλυνση από τον ιό των κονδυλωμάτων (HPV – Human Papillomavirus )
Ο ιός του HPV είναι πρακτικά ιός RNA, δηλαδή δεν έχει πυρήνα ούτε γεννητικό υλικό DNA (όπως άλλωστε οι ιοί της γρίπης και του κορονοϊού), συνεπώς δεν επιβιώνει εκτός ξενιστή.
Με την πάροδο των ετών βέβαια έχουν δημιουργηθεί παρά πολλές μεταλλάξεις από την ανοσία που αναπτύσσουν οι ασθενείς, που βιβλιογραφικά φτάνουν ακόμα και τους 100 υπότυπους.
Στον Ελλαδικό χώρο εν γενεί ανιχνεύονται 49 περίπου γνωστοί τύποι HPV και είναι αυτοί ακριβώς που ψάχνουμε στα τεστ τυποποίησης .
Είναι χαρακτηριστικό ότι τα διαφορά στελέχη που αναγνωρίζονται και μπορεί να μολύνουν τις ασθενείς ,χωρίζονται σε κατηγορίες δυναμικότητας ανάλογα με τον ογκογενετικό τους χαρακτήρα, τη δυναμική που έχουν δηλαδή να δημιουργήσουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Οι σημαντικότεροι είναι οι υψηλού κινδύνου (High risk) που είναι 14 στον αριθμό όπως και οι πιθανώς υψηλού κινδύνου (possibly high risk ). Επίσης οι τύποι 6 και 11 είναι υπεύθυνοι για τα εξωτερικά η οξυτενή κονδυλώματα στα εξωτερικά γεννητικά όργανα (αιδοίο και πρωκτό).
Η επιμόλυνση των ασθενών γίνεται κατά κανόνα με τη σεξουαλική οδό (ακόμα και πολλές φορές με τη χρήση προφυλακτικών )αλλά θεωρείται πιθανή και η μεταφορά των ιών με το χέρι ή το σκούπισμα, με κοινόχρηστη επαφή με τουαλέτες, πισίνες, δοκιμαστήρια ρούχων κτλ .
Οι αρχικές βλάβες των κυττάρων του τραχήλου φαίνονται σαν κύτταρα ascus και σαν κοιλοκύτταρα που δημιουργούνται από την απορρόφηση του HPV στον πυρήνα και στο κυτταρόπλασμα του κυττάρου .
Όταν συνεπώς διαγνωστούν αντίστοιχες βλάβες στο τεστ παπ ,που υποδηλώνουν φλεγμονή από ιούς κονδυλωμάτων ,ξεκινά μια σειρά διαγνωστικών και επεμβατικών ελέγχων ώστε να προληφθούν προκαρκινικές βλάβες .
Με τη βοήθεια της έγκαιρης διάγνωσης και με τη χρήση των επεμβατικών μεθόδων ελάχιστης παρέμβασης όπως το lletz, γίνονται τομές των προβληματικών ιστών του τραχήλου που επιφέρουν ίαση στις ασθενείς, πριν να καταλήξουν σε καρκινικές βλάβες.
Αποτελεί μια ιδιαίτερα οικονομική λύση ,ή ακόμα καλύτερα ,η σχέση οφέλους με κόστος είναι ιδιαίτερα υψηλή ,καθότι με ένα φθηνό και εύκολο εργαλείο όπως το test pap (30 με 50€ ανάλογα με τον ιατρό η το κέντρο) μπορεί ο γυναικολόγος να παρακολουθήσει, να προλάβει ή να θεραπεύσει προκαρκινικές βλάβες, προτού βλάψουν την υγεία ή την ποιότητα ζωής των ασθενών.