Γράφει ο Βασίλειος Χρυσοχέρης, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος & επιστημονικός συνεργάτης του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών.
Στο άρθρο που ακολουθεί θα μιλήσουμε για τις δερματοπάθειες της κύησης, μελετώντας την επιρροή τους τόσο στη μητέρα όσο και στο έμβρυο.
Πρόκειται για μια αυτοάνοση πομφολυγώδη δερματοπάθεια (χαρακτηριστική δερματοπάθεια με εξανθήματα που μοιάζουν με φουσκάλες) η οποία εκδηλώνεται κατά το 2ο με 3ο τρίμηνο της κύησης ή και μετά τον τοκετό. Εμφανίζεται αρχικά με την μορφή βλατίδων (σκληρής σύστασης μάζες που εξέχουν από την επιφάνεια του δέρματος) περιομφαλικά με χαρακτηριστικό έντονο κνησμό. Κατά την εξέλιξη της νόσου οι βλάβες επεκτείνονται στο κορμό και στα άκρα αφήνοντας ελεύθερα το πρόσωπο και τους βλεννογόνους. Πολύ συχνά η νόσος υποτροπιάζει σε επόμενες εγκυμοσύνες, ενώ οι μελέτες δείχνουν να συμφωνούν ότι η εμβρυϊκή θνησιμότητα δεν αυξάνεται. Ωστόσο, συχνά αναφέρονται πρόωρες γεννήσεις, με τα νεογνά να σημειώνουν μικρότερο σωματικό βάρος, γεγονός το οποίο ενδέχεται να συντελέσει στη δημιουργία ήπιων ή σημαντικών συνεπειών.
Θεραπευτικά η χρήση ισχυρών τοπικών κορτικοστεροιδών είναι αρκετή σε ήπιες περιπτώσεις ΠΚ, ενώ στις υπόλοιπες η πρεδνιζόνη από του στόματος σε δόση 40mg/ημερησίως είναι αρκετά πιο αποτελεσματική.
Το ερπητοειδές κηρίο αποτελεί μια μορφή σοβαρής φλυκταινώδους ψωρίασης που παρατηρείται στην κύηση, με οξεία, συνήθως εμπύρετη έναρξη. Έχει χαρακτηριστική εικόνα, με ομάδες φλυκταινών σε ερυθηματώδη βάση σε μασχάλες, λαιμό και βουβωνική χώρα. Σε βαρύτατες περιπτώσεις, δεν αποκλείεται ο θάνατος του εμβρύου. Η άμεση διάγνωση και ο σχεδιασμός πλάνου αντιμετώπισης έχουν κομβική σημασία για την ασφάλεια του. Η θεραπεία περιλαμβάνει από του στόματος χορήγηση πρεδνιζόνης, η οποία αποτελεί την πιο ασφαλή και αποτελεσματική μέθοδο αντιμετώπισης.
Το εξάνθημα αυτό εμφανίζεται κατά το 2ο-3ο τρίμηνο της κύησης, με βλατίδες εντός των ραβδώσεων της κοιλιάς και στη συνέχεια επεκτείνονται στην ευρύτερη περιοχή της κοιλιακής χώρας, στους γλουτούς και τους μηρούς. Ο ανώτερος θώρακας, το πρόσωπο και οι βλεννογόνοι είναι ελεύθεροι βλαβών. Η μεγάλη αύξηση του σωματικού βάρους της εγκύου, το μεγάλο μέγεθος του εμβρύου και η πολύδυμη κύηση (η οποία συνεπάγεται σημαντική αύξηση του βάρους) συνδέονται συχνά με την εμφάνιση της νόσου. Το εξάνθημα το οποίο δημιουργείται είναι έντονα κνησμώδες ενώ υφίεται σημαντικά μετά τον τοκετό, χωρίς να υποτροπιάζει σε επόμενους, σε αντίθεση με το πεμφιγοειδές της κύησης. Η πλέον δημοφιλής και ασφαλής θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει ισχυρά τοπικά κορτικοστεροιδή.
Η κνήφη αναφέρεται επίσης και ως ατοπικό εξάνθημα της κύησης, λόγω της υψηλής συχνότητας ατοπίας (μια μορφή αλλεργίας) της εγκύου αλλά και της αυξημένης IgE στο αίμα. Εμφανίζεται συνήθως στο 2ο τρίμηνο αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί και σε προηγούμενο στάδιο της κύησης. Ανάμεσα στα πλέον χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι οι κνησμώδεις βλατίδες στις εκτατικές επιφάνειες των άκρων, οι οποίες και συνοδεύονται από έντονη ξηροδερμία. Η νόσος μπορεί να συνεχίσει να ταλαιπωρεί την ασθενή για μήνες μετά τον τοκετό αλλά υφίεται τελικά αυτόματα. Θεραπευτικά χρησιμοποιούνται μαλακτικά, αντικνησμώδη σκευάσματα και τοπικά κορτικοστεροιδή.
Το μέλασμα, γνωστό και ως πανάδες, είναι μια επίκτητη διαταραχή της μελάγχρωσης της επιδερμίδας. Συμβαίνει κατά κύριο λόγο λόγω της αυξημένης παραγωγής μελανίνης στον οργανισμό. Εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες σε ποσοστό 9:1, ιδίως σε αυτές με πιο σκούρο φωτότυπο (Fitzpatrick III-IV).
Κατά την διάρκεια της κύησης πολλές ορμονολογικές, ανοσολογικές και μεταβολικές διεργασίες που συμβαίνουν είναι πιθανόν να οδηγήσουν στην εμφάνιση ή και επιδείνωση της διαταραχής αυτής. Το μέλασμα εμφανίζεται σε περιοχές οι οποίες εκτίθενται συχνά στον ήλιο, ιδίως στο πρόσωπο, με το μέτωπο, το άνω χείλος και το πηγούνι να αποτελούν τα πιο συχνά σημεία εντόπισης. Το 70% των γυναικών που παρουσιάζουν μέλασμα στην κύηση υποχωρεί αυτόματα τον πρώτο χρόνο μετά τον τοκετό. Η θεραπεία του μελάσματος είναι επαναλαμβανόμενη και εξατομικευμένη και προϋποθέτει καλή συμμόρφωση του ασθενή. Κατά την διάρκεια της κύησης η θεραπεία περιορίζεται στην χρήση αντιηλιακών ευρέως φάσματος και στην αποφυγή επιβαρυντικών παραγόντων. Η εφαρμογή της αντηλιακής κρέμας πρέπει να πραγματοποιείται τουλάχιστον 30 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο, για μέγιστη δυνατή απορρόφηση. Ιδανικά, το αντηλιακό πρέπει να ανανεώνεται κάθε 2 – 3 ώρες, ιδιαίτερα εάν το δέρμα μας ιδρώσει ή έρθει σε επαφή με νερό.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η πρόβλεψη και η πρόληψη του μελάσματος καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη. Η γενική οδηγία ωστόσο, περιλαμβάνει την αποφυγή έκθεσης στον ήλιο μεταξύ των 11.00 και 16.00, ώρες κατά τις οποίες η ηλιοφάνεια είναι πιο έντονη. Ακόμα, ενδείκνυται η συστηματική εφαρμογή αντηλιακής κρέμας υψηλής προστασίας, ιδίως σε ανοιχτόχρωμα άτομα (Fitzpatrick I-II).
Εκτός από την κύηση και τον θηλασμό, παράγοντες όπως η λήψη αντισυλληπτικών, η εμμηνόπαυση, η κληρονομικότητα και η λήψη ορισμένων τύπων φαρμακευτικής αγωγής φαίνεται να αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης μελάσματος. Η ανάπτυξη του είναι σχετικά αργή, με τις πρώτες πανάδες να χρειάζονται χρόνο μέχρι να σχηματιστούν.