Η εξέταση στο γυναικολόγο είναι εξέχουσας και κριτικής σημασίας ,σχεδόν σε όλες τις ηλικίες από την ήβη μέχρι και πολλά έτη μετά την εμμηνόπαυση ,καθώς ειδικά στις γυναίκες το μεγαλύτερο ποσοστό των παθήσεων και της νοσολογίας τους πηγάζει από το γενετικό σύστημα και άπτεται έμμεσα και όλων των άλλων συστημάτων τους .
Ο αμερικανός κλινικός στατιστικολόγος George Werstein είχε πει ότι αν πρέπει μια γυναίκα να περιοριστεί σε ένα γιατρό και σε μια εξέταση για όλη της τη ζωή, αυτός θα είναι ο γυναικολόγος και ειδικά ο γυναικολογικές υπέρηχος και το τεστ παπ. Και αυτό βέβαια διότι στατιστικά οι περισσότερες παθήσεις του γυναικείου πληθυσμού πηγάζουν από το γεννητικό σύστημα.
Η επίσκεψη στο γυναικολόγο θα πρέπει να πραγματοποιείται τουλάχιστον μια φορά το χρόνο και να είναι πλήρης. Ενδεικτικά, θα πρέπει να περιλαμβάνει:
Εξάλλου με τη χρήση του κολποσκοπίου πρέπει να γίνεται επισκόπηση των έσω και έξω γεννητικών οργάνων για εντόπιση φλεγμονών, εξανθημάτων, οξυτενών κονδυλωμάτων κτλ.
Στον ετήσιο έλεγχο ανάλογα με την ηλικία των ασθενών θα πρέπει να προγραμματίζεται και ο αντίστοιχος εργαστηριακός έλεγχος, όπως ορμονικό προφίλ, μαστογραφία η υπέρηχος μαστών, έλεγχος οστικής πυκνότητας, αιματολογικός έλεγχος και έλεγχος θυρεοειδούς.
Επι ευρημάτων μπορεί ενίοτε να χρειαστεί και πιο αναλυτικός έλεγχος με τρισδιάστατο υπέρηχο, αξονική ή μαγνητική τομογραφία και αναλυτικές βιοχημικές εξετάσεις.
Σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση δεν έχει σημασία πρακτικά πότε θα πάνε στο γυναικολόγο και δεν απαιτείται καμία προετοιμασία πριν από την εξέταση. Η κλινική εξέταση πρέπει να είναι πλήρης και επιπρόσθετα να αποστέλλεται έλεγχος οστικής πυκνότητας και μαστογραφίας ή και υπέρηχος μαστών .
Σε γυναίκες άνω των 65 ετών χωρίς ιστορικό ή ευρήματα HPV συζητείται το ενδεχόμενο να σταματήσουν τον έλεγχο με τεστ παπ. Επί εκτεταμένης ατροφίας ίσως χρειαστούν θεραπείες αναζωογόνησης με laser erbium και ενέσεις υαλουρονικού και PRP.
Αντίθετα σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που έχουν περίοδο απαιτείται να έρθουν στο γιατρό εκτός των ημερών της εμμήνου ρύσεως καθώς με τη παρουσία του κολπικού αίματος δεν είναι δυνατή η διενέργεια κολπικών επιχρισμάτων όπως το παπ και οι καλλιέργειες.
Η ψηλάφιση του μαστού όπως και η μαστογραφία πρέπει να γίνεται στην πρώτη φάση του κύκλου δηλαδή ακριβώς μετά το τέλος της περιόδου, ώστε ο μαστός να είναι πιο μαλακός και ευπίεστος.
Οι ορμονικές εξετάσεις για έλεγχο κλιμακτηρίου, πολυκυστικών ωοθηκών και ορμονικών διαταραχών πρέπει να εκτελούνται στις 2-4 πρώτες μέρες της περιόδου, δηλαδή όταν ακόμα υπάρχει αίμα περιόδου και γίνονται φυσιολογικά με αιμοληψία .
Ο γυναικολογικές υπέρηχος γίνεται ακόμα και με αίμα σε περιπτώσεις ανώμαλης ή συνεχούς κολπικής αιμόρροιας σαν επείγουσα εξέταση, συνεπώς γενικά πρέπει να προγραμματίζεται εκτός ημερών περιόδου εκτός και αν υπάρχει κάποιος επείγον λόγος.
Κατά προτίμηση επίσης, δέον είναι όπως η γυναίκα απέχει από σεξουαλική επαφή την ίδια και την προηγούμενη μέρα της εξέτασης, ώστε να μην αλλοιώνεται το PH του κόλπου και η φυσιολογική χλωρίδα του. Επίσης απαγορεύεται πριν την εξέταση η χρήση κολπικών καθαριστικών υγρών ή προβιοτικών.
Εάν τα αποτελέσματα είναι φυσιολογικά και ο εργαστηριακός έλεγχος αποβεί αρνητικός, τότε η ασθενής προγραμματίζεται για ετήσιο επανέλεγχο.
Στην περίπτωση προβλημάτων στο τεστ παπ, στον υπέρηχο ή στη μαστογραφία, ο επανέλεγχος γίνεται πιο σύντομα ,ανάλογα με τα ευρήματα για την ασφάλεια της ασθενούς.
Με τον επαναληπτικό έλεγχο παρακολουθούνται τραχηλίτιδες η φλεγμονές HPV στον τράχηλο με το τεστ παπ, διαταραχές ορμονικές η ανατομικές όπως κύστεις ωοθηκών, ινομυώματα, πολύποδες, ενδομητρίωση ή θέματα γονιμότητας με τη χρήση του γυναικολογικού υπερήχου και με αιματολογικό έλεγχο.
Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται να βλέπουμε τις ασθενείς ανά 3-6 μήνες .
Εξαίρεση αποτελούν οι μηνιαίες η ακόμα και εβδομαδιαίες εξετάσεις με υπέρηχο για έλεγχο ωορρηξίας ,follow up στην εξωσωματική, αμηνόρροιες η πολυμηνόρροιες .
Όπως έλεγε η περίφημη ρύση του Ιπποκράτη του Κώου «προλαμβάνειν κάλλιον γαρ εστί του θεραπεύειν «Η σημαντικότερη παροχή του ελέγχου στη γυναικολογία ειναι η πρόληψη, η εύρεση δηλαδή μιας πιθανής παθολογίας στο ξεκίνημα της ώστε να προληφθούν οι επιπλοκές και οι βαρείες βλάβες στο σύστημα των ασθενών .
Τόσο στην περίπτωση της γονιμότητας και στην προάσπιση από τους βασικούς εχθρούς της (ινομυώματα ,ενδομητρίωση) ,όσο και στην υπόλοιπη παθολογία, ο προληπτικός έλεγχος είναι πολλές φορές σωτήριος .
Το τεστ παπ προλαμβάνει αλλοιώσεις προκαρκινικές του τραχήλου και φλεγμονές από μικρόβια (χλαμύδια, μυκόπλασμα, ουρεόπλασμα ) που προκαλούν υπογονιμότητα, πρόωρο τοκετό και αποβολές .
Ο υπέρηχος προλαμβάνει καρκίνο των ωοθηκών ή του ενδομητρίου όπως και αιμορραγίες από πολύποδες, ινομυώματα ή κύστεις.
Η κολποσκόπηση προστατεύει από επέκταση κονδυλωμάτων στο ορθό και στο εσωτερικό του κόλπου, όπως και καρκίνο στον τράχηλο ή ανεπάρκειες του στην εγκυμοσύνη και πρόωρο τοκετό.
Η μαστογραφία και ο υπέρηχος μαστού μαζί, προστατεύουν από καρκίνο του μαστού και γίνονται επίσης ιδανικά σε ετήσια βάση, αποτελώντας την πρώτη γραμμή προφύλαξης από την ανάπτυξη κακοήθειας στο στήθος.